Yalan, herhalde en çok yapmaktan kaçındığımız ama tamamen kurtulamadığımız bir insan
zaafı. Herkes yalan söyler! Evet, tüm yaşamı boyunca bir kere bile yalan söylememiş insan
belki de yoktur. Ancak, yalan bazen kronik bir problem haline gelir. Aslında, iyi eğitim almış
bir çocuk, yetişkin bir birey olduğunda yalanlara sığınan kronik bir yalancı olmayabilir. Bir
ebeveynin görevi, çocuğuna gerçeği söylemesi gerektiğini öğretmektir. Bazen gerçeği olduğu
gibi ortaya koymak bize faydadan çok zarar getirebilir. Aslında yalanı ortaya çıkaran işte bu
“kaçınma” davranışıdır. Kişi yalan söyleyerek karşılaşabileceği olumsuz sonuçlardan
korunmak ister. Fakat, yalan söylemek o anda kişiyi olumsuz neticelenecek durumdan
kurtarsa bile, gerçek mutlaka ortaya çıkacak ve daha olumsuz sonuçlarla karşı karşıya
kalacaktır.
Ancak çocuklar işin içine girince bazen gerçeği söylememek ya da yalan söylemek tam olarak
bir problem olmayabilir. Eğer çocuğunuz 5 yaşın altında ise hikayeler uydurup gerçeği
çarpıtabilir ve zaman zaman gerçek ve fantezi arasındaki sınırı bilemeyebilir. 5 yaş üzerindeki
çocuklar ise isteklerini elde edebilmek için yalana başvurabilirler. Örneğin, cezadan ya da
sorumluluklardan kurtulmak için yalan söyleyebilirler. Bu durumda, ebeveyn çocukla
konuşmalı ve dürüst olmanın önemini anlatmalıdır. Kısa süreli fayda için yalan söylemenin
yaşanabilecek daha ciddi problemlere sebep olacağı açıkça söylenmelidir.

Bazen de çocuğun yalan söylemesi, tamamen kişisel istek ve çıkarını elde etmenin dışında
daha ciddi bir duruma işaret ediyor olabilir. Duygusal problemler, kendini yalan söyleme ile
ortaya koyabilir. Eğer çocuğunuzun gerçek ile yalan arasındaki farkı bildiğini
düşünüyorsanız, ama çocuğunuz dikkati ve ilgiyi üzerine çekmek için hikayeler uyduruyorsa
bu ciddi duygusal problemlerin sinyali olabilir.
Yalan söylemeyi azaltmak için aşağıdaki yöntemleri deneyebilirsiniz:
• Çocuğunuzu çok aşırı biçimde ve sık sık cezalar durmayın. Bu, çocuğun kendini
koruma güdüsü nedeni ile yalan söyleme davranışının artışına sebep olabilir.
• Çocuğunuza, yalan söylemek yerine yapması gereken doğru davranışı örnek vererek
anlatın. (Doğru davranışı ortaya koyun)
• Çocuğunuza, gerçeği söylerse elde edeceği “olumlu” neticeleri gösterin.
• Çocuğunuza, dürüst olmanın güvene dayalı ilşkilerde ne kadar önemli olduğunu
anlatın.
• Eğer çocuğunuz yalanı ilgi çekmek için söylüyorsa, ilginizi arttırarak bu yola
başvurmasını engelleyin.
• Yanlış yaptığı birşeyi dürüstçe itiraf ettiği zaman çocuğa ceza vermeyin. Ancak,
yaptığı yanlışı tekrar etmemesinin önemli olduğunu söyleyin. Dürüst davrandığında
ceza almaz ise, yalan söyleyerek elde edeceği “kaçınma/kurtulma” sonucuna ulaşacağı
için yalana ihtiyaç duymayacaktır.
Ancak, yalan bir problem haline geliyorsa o zaman bir uzmana başvurmak en iyisidir. Bir
ebevey olarak her konuda bilgili olacağız diye bir kural yoktur. Bu nedenle, bir psikolog
bizim için gerekli olan eğitimi çocuğumuza kısa sürede kazandırabilir. Yazan:Psk. Bora İlkinönü