İnsan gelişimi; çevre ve kalıtım arasındaki sürekli ve karşılıklı etkileşimin ürünüdür. Öğrenme, yaşantı ve olgunlaşma sonucu organizmada görülen sürekli ve düzenli değişikliklerdir.
Büyüme; gelişmeye oranla daha dar kapsamlı bir kavramdır.Bedenin boy, kilo ve biçim olarak artması anlamına gelen büyüme kalıtım ve çevre faktörüne göre
değişir.
Olgunlaşma ; öğrenme yaşantıları ve çevresel değişkenlerden bağımsız olarak organizmanın belli bir biyo-fizyolojik yetkinliğe ulaşmasıdır.Birçok devinsel beceriyi gösterme, olgunlaşma düzeyine bağlıdır.Örneğin bebeğin, başını kontrol eden kaslar yeterli bir gelişme aşamasına ulaşmadan, başını dik tutması beklenemez.
Öğrenme; yaşantı ve uygulama sonucu davranışta oluşan oldukça kalıcı
değişikliklerdir.
Gelişim görevleri; insan yaşamının bazı dönemlerinde sahip olması gereken belirli beceriler, yetenekler ya da görevleri dile getirir. Bu görevlerin yerine getirilmesi bireyin yaşamının bir sonraki dönemindeki gelişim için önemlidir.
Gelişimin Temel İlkeleri
1. Gelişme, genetik ve çevresel değişkenlerin karşılıklı etkileşiminin ürünüdür;
örneğin, kalıtsal zeka potansiyelinin uygun eğitim yaşantılarıyla
desteklenmemesi halinde, yeterince gelişmediği bilinmektedir.
2. Gelişim yaşam boyu sürer.
3. Gelişimin kritik dönemlere özgü özellikleri, hem düzenli hem sıçramalı bir seyir
içinde gerçekleşir , örneğin; çocuğun duygusal ve dilsel gelişimi arttıkça,
konuşması da gelişirken, yürümenin başladığı aşamada konuşma yeterliliği bir ölçüde
duraksar.
4. Gelişim içten dışa, baştan ayağa doğrudur; öncelikle başın ve sırayla gövde,
kol ve bacakların geliştiği bilinmektedir.
5. Gelişim genelden özele, bütünden parçaya doğrudur.Örneğin çocuklar belli
bir gelişim aşamasında, sadece ellerini bir bütün olarak kullanırken, ince
kasların gelişimi başlamaktadır.
6. Gelişim özellikleri ayrılmaz bir bütün oluşturur.Örneğin çocuğun zihinsel
gelişimi, dil gelişimini hem etkilemekte hem de ondan etkilenmektedir.
7. Gelişimin kritik dönemleri vardır.Gelişmenin kritik dönemlerinde birey belli
öğrenme yaşantılarına ve çevresel etkenlere daha duyarlı hale gelir.Örneğin
0-3 yaş grubu içinde, çocuğun temel güven, sevgi ve kabul görme
güdülerinin doyurulması, ileri yaşlarda özerk ve bağımsız bir bireyselleşme
yetkinliğine ulaşmasını sağlar.
8. Gelişim bireysel farklılıklar gösterir.